Τι είναι η συγχρονικότητα; Και πώς μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για εσωτερική ανάπτυξη;
Γράφει ο Harry J. Stead
Μερικές φορές συμβαίνουν γεγονότα στη ζωή μας που φαινομενικά είναι πέρα από τη σφαίρα της τύχης χωρίς εξήγηση ή αιτία. Τέτοιες συμπτώσεις έχουν νόημα μόνο για το άτομο που τις βιώνει και είναι δύσκολο να εξηγηθούν σε άλλους χωρίς την κατηγορία ότι είναι προληπτικός ή ότι διαβάζει πάρα πολύ τέτοια πράγματα. Ακούει κανείς συχνά τους ανθρώπους να λένε. «Λοιπόν, το πιο περίεργο πράγμα μου συνέβη σήμερα.» Αλλά δεν είναι συνηθισμένο για κανέναν να σκεφτεί για τη σύμπτωσή του αυτή κάτι άλλο πέρα από το γεγονός ότι ήταν περίεργη. Και ήταν πράγματι περίεργη, αλλά είναι μόνο αυτό; Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε εάν τέτοιες συμπτώσεις έχουν κάποιο νόημα, ένα μήνυμα, κάποια βαθύτερο μήνυμα;
Αυτή είναι η ερώτηση που έθεσε ο ψυχολόγος Carl Jung όταν πρότεινε μια νέα έννοια που ονόμασε «Συγχρονικότητα».
Με απλά λόγια, η συγχρονικότητα είναι ένα μη αιτιατό γεγονός στον εξωτερικό κόσμο που συμπίπτει με πράγματα που συμβαίνουν στον εσωτερικό κόσμο, όπως οι σκέψεις, τα συναισθήματα και τα όνειρά μας.
Μέσω αυτής της ιδέας ο Jung προσπαθούσε να αφαιρέσει τις κατηγορίες της δεισιδαιμονίας και τη φαντασίωσης που περιβάλλουν τέτοια απρόβλεπτα και εντυπωσιακά γεγονότα και παρουσίαζε όσο καλύτερα μπορούσε ένα επιστημονικό πλαίσιο που θα παρείχε διευκρίνιση και θα επέτρεπε τη συζήτηση τέτοιων γεγονότων.
Στην προσπάθειά του εμπνεύστηκε τα αρχαία κινεζικά κείμενα, ιδιαίτερα το I-Ching, το οποίο δηλώνει ότι υπάρχει μια αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου και του σύμπαντος, ότι η εσωτερική του κατάσταση συμμετέχει στον εξωτερικό κόσμο. Όταν αυτές οι δύο καταστάσεις συνδέονται, βιώνεται ένα γεγονός συγχρονικότητας. Ένα παράδειγμα τέτοιου γεγονότος μπορεί να περιλαμβάνει την επιλογή ενός τυχαίου τηλεοπτικού προγράμματος για παρακολούθηση και την ανακάλυψη μετά από κάποιο χρονικό διάστημα ότι ο κύριος χαρακτήρας βιώνει τις ίδιες δοκιμασίες και αγωνίες με εσάς.
Στην ανατολική θρησκεία τέτοια γεγονότα θεωρούνται αποκαλύψεις και μηνύματα από το θείο. Οι αποκαλύψεις είναι ιερές και στον Χριστιανισμό, αλλά τον τελευταίο καιρό η Δύση έχει γίνει πολύ λογική και επιστημονική για να πιστέψει ότι υπάρχει κάποια σοφία σε αυτό που θα θεωρούσαμε «απλή σύμπτωση».
Σε όλο το βιβλίο του, «Συγχρονικότητα: Μια Μη-Αιτατή Συνδετική Αρχή», ο Γιουνγκ καταβάλλει κάθε προσπάθεια να πει ότι δεν αρνείται την τύχη, ότι το απίθανο μπορεί να είναι ακριβώς αυτό, απίθανο, χωρίς σκοπό ή νόημα. Αλλά μερικές φορές οι συμπτώσεις συσσωρεύονται με τρόπο που καθιστά αδύνατο να μην πιστεύει κανείς ότι κάτι άλλο συμβαίνει.
Όπως γράφει ο Jung, για να επεξηγήσει την άποψή του, ο Jung δίνει ένα παράδειγμα μιας νεαρής γυναίκας ασθενή που ήταν, κατά τα λεγόμενά του, «ψυχολογικά απρόσιτη», δηλαδή λογική στα άκρα, τόσο πολύ που ακόμη και μετά από πολλές προσπάθειες ο Jung δεν μπορούσε να την κάνει να ανοιχτεί στη συναισθηματική της ζωή. Είχε σφραγιστεί με τη διάνοιά της και ως αποτέλεσμα ήταν ψυχρή και άκαμπτη. Η γυναίκα είπε στον Γιουνγκ για ένα όνειρο που είχε δει το προηγούμενο βράδυ, στο οποίο κάποιος της είχε δώσει ένα κόσμημα σε σχήμα χρυσού σκαραβαίου.
Ενώ του έλεγε αυτό το όνειρο, ο Γιουνγκ άκουσε ένα χτύπημα στο παράθυρο. Άνοιξε το παράθυρο και έπιασε ένα «αρκετά μεγάλο ιπτάμενο έντομο» καθώς πετούσε μέσα, το οποίο αποδείχθηκε ότι ήταν ένας σκαραβαίος με χρυσοπράσινο χρώμα που έμοιαζε με αυτό που ονειρευόταν η γυναίκα. Ο Γιουνγκ έδωσε το σκαθάρι στη γυναίκα και είπε: «Εδώ είναι ο σκαραβαίος σου».
Αυτή η ανεξήγητη συγχρονιστική εμπειρία «γκρέμισε τα εμπόδια», γράφει ο Γιουνγκ, «στον ορθολογισμό της και έσπασε τον πάγο της πνευματικής της αντίστασης.» Ως αποτέλεσμα, ο Γιουνγκ μπορούσε να συνεχίσει τη δουλειά του με τη γυναίκα με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Η γυναίκα ήταν τόσο πεπεισμένη για τη φύση της πραγματικότητας, τόσο άκαμπτη στις πεποιθήσεις και τις υποθέσεις της που τίποτα άλλο από ένα παραφυσικό, μυστικιστικό γεγονός, πέρα από περιγραφή και λέξεις, δεν θα αποδυνάμωνε την αποφασιστικότητά της.
Η πανοπλία της τρυπήθηκε και ξαφνικά υπέστη μια αλλαγή στάσης, μια ψυχική αλλαγή. Η μεταμόρφωσή της είχε ξεκινήσει πιθανότατα πολύ πριν από τη συνάντησή της με τον Γιουνγκ, αλλά χρειάστηκε αυτό το συγχρονιστικό περιστατικό για να προκαλέσει μια σημαντική ανακάλυψη. Το όνειρο της γυναίκας για τον σκαραβαίο, επομένως, ήταν κατάλληλο για τις μεταβαλλόμενες συνθήκες που βίωνε, γιατί είναι ένα αρχαίο αιγυπτιακό σύμβολο αναγέννησης, μεταμόρφωσης και ανάστασης.
Στη συνέχεια, ο Jung κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα σύμβολα που αναδύονται στα όνειρά κάποιου σχετίζονται συχνά με ψυχικά γεγονότα και ότι τέτοιοι «συμβολικοί παραλληλισμοί δεν μπορούν να εξηγηθούν χωρίς την υπόθεση του συλλογικού ασυνείδητου».
Η συγχρονικότητα δεν είναι απλώς η απόδοση υποκειμενικού νοήματος σε απίθανα γεγονότα. Περισσότερο συνεπάγεται ότι τέτοια γεγονότα έχουν νόημα από μόνα τους.
Είναι ένα μήνυμα από μια μεγαλύτερη δύναμη που αποκαλύπτει τη βαθιά σύνδεση μεταξύ φυσικών γεγονότων και ψυχικών γεγονότων.
Αυτό μας οδηγεί στη σφαίρα της μεταφυσικής, εκείνο το υπόστρωμα της πραγματικότητας που είναι πέρα από το υλικό, και η επίκληση αυτού συνεπάγεται μια βαθύτερη, αόρατη τάξη στο σύμπαν. Η συγχρονικότητα είναι λοιπόν μια δέσμευση με το Ιερό, με το πνευματικό, και περιλαμβάνει μεγάλη δεκτικότητα, ένα γνήσιο άνοιγμα στο μυστήριο, στο άγνωστο, στο παραφυσικό, στο εσωτερικό. Αυτό είναι αρκετά τολμηρό γιατί έρχεται σε αντίθεση με την εμπειρική, επιστημονική κοσμοθεωρία μας και προσφέρει μια αντίθετη αφήγηση στην ορθολογική προσέγγιση της θρησκείας.
Ενώ η σύγχρονη σκέψη το θεωρεί ως σύμπτωση ή ως τυχαία δραστηριότητα, οι παραδοσιακοί πολιτισμοί βλέπουν κάθε τέτοια δραστηριότητα ως έργο ενός παράξενου αόρατου όντος, ενός πνεύματος. Αν συμβεί κάτι αξιοσημείωτο, θα έλεγαν, είναι επειδή ένας από τους θεούς πήρε φυσική μορφή και το έκανε να συμβεί.
Στον αρχαίο κόσμο, τα πνεύματα και η φυσική ύλη εμπλέκονταν μεταξύ τους και οι θεοί που μας συνόδευαν στα δάση και τα χωράφια, πίστευαν ότι ήταν μεσολαβητές, που μας συνδέουν με τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο.
Δεν επικοινωνούν μέσω της ανθρώπινης γλώσσας μας, αλλά μέσω καθολικών, αρχαϊκών συμβόλων, εικόνων ή αρχέτυπων, που πηγάζουν από το συλλογικό ασυνείδητο και αποτελούν το ψυχικό αντίστοιχο του ενστίκτου. Τα όνειρα συγκεκριμένα λέγεται ότι είναι μηνύματα από τους θεούς, οι οποίοι επηρεάζουν τη σκέψη μας ενώ κοιμόμαστε. Ο Δυτικός νους, ωστόσο, έχει αποβάλει εντελώς το θαύμα και το μυστήριο, καταγγέλλοντάς το ως δεισιδαιμονία, και προτιμώντας αντ’ αυτού να οχυρωθεί πίσω από τον ορθολογισμό.
Ο Γιουνγκ δεν προτείνει ότι πρέπει να είμαστε δεισιδαίμονες και να υποθέτουμε ότι τα τυχαία γεγονότα είναι έργα θεών. Αλλά αυτό που προτείνει είναι να αντιμετωπίζουμε τις συμπτώσεις ως αυτές που υποδηλώνουν κάτι νέο που πρέπει να προστεθεί στην κατανόησή μας για τον εαυτό μας και τον κόσμο.
Γιατί ο σκοπός της συγχρονικότητας είναι να τραβήξει την προσοχή μας εσωτερικά προς κάτι που μπορεί να μην γνωρίζουμε για τον εαυτό μας ή μια ευκαιρία που διευρύνει τον χαρακτήρα μας.
Με το να είμαστε σε εγρήγορση μέσω της διορατικότητας μπορούμε να εκμεταλλευτούμε πλήρως οτιδήποτε μας προσφέρεται. Ως εκ τούτου, τα τυχαία γεγονότα είναι σημάδια που μας επιτρέπουν να κατευθύνουμε τη ροή του παιχνιδιού ζωής προς μια ωφέλιμη κατεύθυνση αντί απλώς να επιτρέψουμε στο παιχνίδι να μας πάει εκεί που θέλει.
Το πιο σημαντικό ερώτημα που πρέπει να κάνουμε δεν είναι τι προκαλεί τη σύμπτωση, αλλά ποιο είναι το μήνυμα που έρχεται με τη σύμπτωση. Για παράδειγμα, ας πούμε ότι ονειρεύεστε έναν παλιό φίλο ένα βράδυ και μετά την επόμενη μέρα συναντάτε αυτόν τον φίλο στο δρόμο — τίθεται το ερώτημα: Γιατί ήρθε αυτό το άτομο στη ζωή μου αυτήν τη συγκεκριμένη μέρα;
Ίσως αυτή η σύμπτωση είναι μια ένδειξη ότι πρέπει να περάσετε περισσότερο χρόνο με αυτό το άτομο, ή ίσως αυτό το άτομο έχει ιδιότητες που πρέπει να καλλιεργήσετε στον χαρακτήρα σας – είτε έτσι, το σύμβολο χρησιμεύει ως υπενθύμιση για κάτι μέσα σας που έχετε παραμελήσει ή δεν έχει αναπτυχθεί. Επομένως, η απλή υπόθεση ότι τα πράγματα υπάρχουν για έναν σκοπό ανοίγει τα μάτια σας αρκετά διάπλατα για να παρατηρήσετε πώς τα πράγματα συμπλέκονται και συνυφαίνονται με τη ζωή σας και πώς μπορούν να σας εξυπηρετούν όπως και τι θα μπορούσατε να μάθετε από αυτά.
filosofieszois.gr
